Sayı 12: Temeddün
Ahmet Ayhan Çitil • Bilal Toprak • Dursun Çiçek • Gökdemir İhsan • Gültekin Yıldız • İbrahim Halil Üçer • İhsan Fazlıoğlu • Kasım Küçükalp • Ömer Türker • Tahsin Görgün • Recep Alpyağıl • Ruhi Güler • Vahdettin Işık • Zahit Atçıl • Temeddün ve medeniyet aynı anlama mı gelir? Gelmiyorsa anlam farklılaşmasının kökeninde ne yer alır? Bu farklılaşma tam olarak hangi dönemde belirgin bir hâl […]
Beyan ve Temeddün Beyan Cihetinden Temeddünün Temellendirilmesi en–Nef’u’l–Mu’avvel’den
قَالَ رَحِمَهُ اللَّهُ عَلَى مَا أَنْعَم1 (عَلَى) kelimesi bi’tibâri’l–isbât (اَلْحَمْدُ لِلَّهِ) kavline müte’allık olup 2(أُثْبِتَ هَذَا الْحَمْدُ عَلَى إِنْعَامِهِ) mefhûmunda olur.3 (مَا) masdariyye olup mevsûle olmadığına delîl–i lafzî; mevsûlün âide ihtiyâcı hasebiyle (أَنْعَمَ بِهِ) takdîrinde olmak lâzım gelip halbuki (عَلَى مَا أَنْعَمَ) üzerine atfolunan (عَلَّم) kavlinde (مَا لَمْ نَعْلَمْ) mef’ûl olmak takrîbiyle bu takdîrin taazzür–i i’tibârıdır. Ve […]
Temeddün Ahlâk–ı Alâ’î’den
Maksûd bu tafsîlden oldur ki insân bekā–yı nev’ ve bekā–yı şahsında birbirinin hidmet ü mu’âvenetine sâyir hayvânâttan artık muhtâcdır. Hikmeti oldur ki insân akl u temyîz ile mevsûf u mümtâzdır. Pes Hakk –celle ve alâ– cemî’–i mesâlihini eğer gıdâ eğer libâs eğer silâh eğer mesken kendinin tahsîline ve reviyyetine tefvîz etmiştir, zîrâ fikr ü akl […]
Kültürden Medeniyete
1 Medeniyet seviyesine erişebilmiş kültürlerde gelenekleşmiş örfler, ödev–hak dengesi gözetilerek sıkıca belirlenmiş düzenlere dönüştürülmüş, buradan da hukuk, dolayısıyla da kanunlar oluşturulmuştur. Hukukun ise, aslı esası ahlâktır: Geleneklere geçmiş göreneklerdeki ahlâk, yaptırım gücü bulunmayan yaşama tarzıdır. Bu hâliyle ahlâk devingen ve akışkandır. Hâlbuki özellikle yazıyla tesbitinden itibaren hukuk, sâbitleştirilmiş bir düzendir. Hukuköncesi dönemlerde kişiler, geleneklerle aktarılagelinmiş […]
Hikmetin Din ile Temeddünü Fârâbî’nin Eserlerinde Medenî, Medeniyye, Medine
Medeniyet, iki yüz yıldır düşünce dünyamızın belirleyici kavramlarından biri. Modernleşme ve Batılılaşma sürecimizde, Batıcısından İslamcısına herkesin içselleştirdiği, benimsediği ve üzerinde konuştuğu bir kavram. Modern süreçte Batı toplumu için anahtar kavramlardan biri olan Civilization’un İslam dünyasındaki karşılığı. Pozitivistlerin uygarlaşma, muhafazakârların medenîleşme ve medeniyet olarak tanımladığı kelime. Bundan dolayıdır ki son iki yüz yıldır medenî olma, medeniyet, […]
Gelenekselci Okulun Medeniyet Anlayışına Dair Notlar
Birçok eserinde modern Batı medeniyetini bir anomali olarak tanımlayan Guénon, İlâhî Şehir başlıklı makalesinin sonunda çok daha dakik bir izah verir: “Modern dünyada “medeniyet” olarak söz edilen ve kelimenin tam anlamıyla “gerçek medeniyet” olarak telakki edilen her şeyin, hakiki medeniyetin ancak birer karikatürü mahiyetinde olduğunu söylemek kafidir ve bu şeyler çoğu zaman medeniyetin tam karşıtı […]
“Uygarlık” Kelimesinin “A”sı Nereden Geliyor?
“Uygar. sıf. Nasıl türetildiği belli değildir; bâzı dilcilere göre kelime, ilk yerleşik medeniyeti kuran Uygur Türkleri’nin adından gelmiş olabilir, ancak u>a değişikliği açıklanamamaktadır)”1 “Uzun zaman önce, J. Derrida’yla bir akşam yemeği yedim; annesi de oradaydı… Fransa’daki en büyük sözlüklerden biri yeni çıkmış ve “a” ile olan différance da eklenmişti. O günkü yemekte Derrida’ya ’sözlüğe “a” […]
Değişmek ve Kendi Kalmak Geriliminde İslamcıların Teceddüd ve Temeddün Anlayışları
Bilindiği gibi erken dönem modernleşme teorileri, dinin hükmünü tamamladığı varsayımıyla dinin yerine işlevsel aklı ve bilimi konuşlandırmayı hedeflemişti. Bu yaklaşımın temelinde, geçmişin reddi ve akıl ile bilime dayalı yeniliklerin övgüsü yatmaktadır. İnsanlığın zamanla daha iyiye ve daha mükemmele gitmekte olduğu inancına dayanan ilerleme düşüncesi, başlangıçta insanın ahlâkî bakımdan mükemmel hale gelebileceğine dair bir inanç ve […]
Batı Medeniyetinin İç Eleştirisi
“İnsanlar hep başkalarına karşı savundu kendini. Durmadan doğaya karşı güç kullandı. Sonuç: Güce, şiddete, korkuya ve bağımlılığa dayanan bir uygarlıktan başka bir şey değil. Teknik ilerleme dediğimiz şeyin bize getirdiği tek şey konfor oldu. Bir tür hayat standardı. Ve bir de gücü korumak için gereken şiddet araçları. Vahşiler gibiyiz, mikroskobu cop gibi kullanıyoruz. Hayır, yanlış. […]
Medeniyetin Medinesi Neresi? The Secular City
Medeniyet kelimesi ilk kulağa çalınışta, eğer İslam düşüncesine ve tarihine biraz âşinalık var ise yabancı ellerden bir tını gibi gelmez. Zihne ilk çağrılan Medine’dir, sonra da Medinetu’l–Fâzıla. Medenileşme mânâsına temeddün de bilenler için İbn Haldun’un Mukaddimesi’ne umrâna gönderme gibi gözükür. İlim malûma tâbi ise, bir Müslüman Osmanlı âliminin Frenk lisanındaki civilisation kelimesini gördüğünde ve onun […]