788/1386 yılında Bergama’da doğan ve 879/1474 yılında Kahire’de vefat eden Kâfiyeci, İslam düşüncesinin “Yenilenme” döneminin temsil gücü yüksek düşünürlerinden biridir. İlgisi, yöntem cihetinden farklı ilimler arasında tahkik yoluyla tecdîd gayretine denk düşer. Bu gayretin alametlerinden birisi, el Muhtasar fi ‘İlmi’t-tarih* adıyla 1462 yılında telif ettiği eseridir. Bu eser, tarihi bir ilim olarak sürdürmenin/tarihi ilim haline getirmenin ön şartı olarak bir usûle bağlı olması gerektiği ilkesinden hareketle, tarih alanını yöntemli bir şekilde yürütmenin mâkûl yollarını ortaya koymaya çalışmaktadır.
Matbu hali 70 sayfa civarında olan bu eser, üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm “mebadi” başlığını taşırken, ikinci bölüm tarihin “usûl ve mesa’il”ini araştırma mevzuu haline getirir. Üçüncü bölüm ise genel olarak ilim ehli ve ilmin üstün konumu/şerefi başlığını taşımaktadır.
Kâfiyeci, tarih ilmini nerden gelip nereye gittiğimiz ve nerede bulunduğumuzla alakalı faydalı ilimler arasına yerleştirerek, onun faydasının ihata edilemeyecek kadar kapsamlı olduğunu (s. 51) söyleyerek başlar. Geçmişle alakalı anlatılar, insanın ihata edemeyeceği bir okyanusun içindeki inciler gibi orada mevcut olmakla birlikte, onlarla irtibat ve onların kullanılmasıyla alakalı usûl/yöntem eksikliğinden dolayı, istifade edilememektedir. Kâfiyeci, bir insanın yapabileceği kadar, bu eksikliği ikmal etmeye teşebbüs etmektedir.
İlk bölümde tarih ilminin “mebadi”sini ele almaktadır. Bu bölümün esas konusu, “nedir?” sorusunun cevabını vermeye yöneliktir. Tarih kelimesinin mânâsı ve kökeni yanında tarihin bir tanımını vermeye çalışır.