Akademisyen: Bir Yer Bildirimi
Akademisyen ifadesi modern bilgi dünyasının en itibarlı kavramları arasında yer alır. Yeni bir tarihselliğin ürünü olarak akademisyenin varlık beyanı onu modern dünyanın aktüel bir parçası olarak değerlendirmemize fırsat verir. İnsanlığın bilgiyle kurduğu irtibatı kadim bir geçmişe sahip olsa da akademisyenin bu şecereyle ilişkilendirilmesi pek de kolay olmamıştır. Bu bağlamda o, geleneksel statüleriyle geçmişten bugüne süreklilik […]
Yükseköğretimde Nitelik Arayışına Dair Bazı Teklifler
Zaruri bir Tanzimat tasavvuru olan Batılı tarz yükseköğretim, inişli çıkışlı engebeli yolunda farklı kanatlardan yediği darbelerle modern devletin terbiye edilmiş has/operasyonel bir kurumu (evladı) olarak varlığını sürdürmektedir. Darülfünûn’un devlete “münevver bendegân yetiştirmek” gayesiyle, 1845’te planlanmasından, 1863’te büyük heyecan içinde halka açık ilk popüler derslerin verilmesiyle başlayan süreci ve ardı sıra yaşanan talihsiz gelişmeler, bir bakıma […]
Akademi Dışında Alternatif Akademinin Muhasebesi
Türkiye’de üniversite, modernleşmenin önemli taşıyıcılarından biri olarak kabul edilebilir. On dokuzuncu yüzyılda kurulan yüksekokullar, Türkiye’nin değişimine yön veren kadroları yetiştirdiler. Bu okullardan mezun olanlar Osmanlı’dan Cumhuriyet’e doğru devam eden süreklilikte aktör olmuş insanlardı. Uzun yıllar bu okullardan mezun olan insanların çok nitelikli eğitim aldıkları ve kendilerini iyi yetiştirdikleri vurgulanmıştır. Sadece yüksekokullardan değil, rüştiye ve idadilerden […]
Eğitim ve Öğretim: İnsan Olmak ve İnsan Kalmak İçin
İnsan, tabiatın üzerinde kurulu hayatın içine doğar ama tarihte yaşar. Bu nedenle bio–psişik bir var–olandır; bio, maddî; psişik ise manevî yönüne delalet eder; her iki yön, arada bir tire (–) olmaksızın yani biopsişik olacak şekilde tarihte kaynaşır. Bu yapısı nedeniyle insan, yaşamını hem maddî hem de manevî, her iki yönünü koruyacak, gerçekleştirecek, geliştirecek ve tamamlayacak […]
Üniversitelerin Tarihine Dair Bir Başvuru Eseri: The Rise of Universities
ABD’nin önde gelen Orta Çağ tarihçilerinden birisi olan Charles Homer Haskins, pek kullanmadığı ikinci ismiyle müsemma sayılabilecek, tarih çalışmalarına adanmış bir akademik kariyerin sahibidir. 1870’de Pensilvanya’da doğan Haskins, John Hopkins Üniversitesi’nden 16 yaşında mezun olur, eğitimine Berlin ve Paris gibi Avrupa’nın iki önemli şehrinde devam ettikten sonra, henüz 20 yaşına gelmeden John Hopkins Ünviversitesi’ne dönerek […]
“1933’te neler oldu?”
“Hitler hadisesi neticesinde –bu ecnebi zat [H. Reichenbach] 1933’te … üniversiteden çıkarılan muhterem Türk mütefekkiri A. Naim’in yerine geçmek üzere– İstanbul’a gelerek, keza nasılsa ele geçirdiği bir selahiyet ile yegane bir Türk üniversitesinin yegane Edebiyat Fakültesi’nde böyle bir ihraç ameliyesine keyfî ve şahsî olarak tevessül etmesi ve bunu ilmî felsefe namına yapması garip ve acayip […]
Üniversite, Zihinsel Parçalanma ve Lakaytlık
Bugün özel olarak Türkiye’deki, genel olarak İslam dünyasındaki yükseköğretim kurumlarında üretilen bilgi birikiminin İslam düşünce geleneğinin mi yoksa Batı düşünce geleneğinin mi bir devamı olduğu sorusu, Müslümanlar için hayati bir sorudur. Bu soruyu tahfif edici bir göz, bilimsel bilginin evrenselliğinden ve objektifliğinden söz ederek bilgi üretimini bir gelenekle ilişkilendirmeyi bizzat bilimsel bilgi nosyonuna aykırı bulabilir. […]
Fakültelerin Çatışması
Akla göre (yani nesnel olarak), hükûmetin (insanları etkileme) amacına ulaşmak için kullanabileceği özendirme tedbirleri arasında aşağıdaki düzen/sıra mevcuttur: Önce her birinin ebedî refahı, ardından toplumun bir üyesi olarak medenî refahı ve son olarak da fiziksel refahı (uzun bir yaşam ve sağlık) gelir. Bunlardan ilki hakkında halka açık öğretilerle, hükûmet tebaasının en içteki düşüncelerini açığa çıkarmak […]
Yapay Zekâ Zehravî’yi Bilir mi?
I. Günümüzde neden psikolojinin ya da psikiyatrinin tarihsel kökenlerini 1205’te yapılan, Gevher Nesibe Darüşşifası ve Tıp Merkezi’ne dayandır(a)mıyoruz? Ya da uzay bilim çalışmalarını Kutbuddin eş–Şirazi’den (1236–1311) başlayarak gerçekleştir(e)miyoruz? Sosyal bilim müfredatımızı Fârâbî, İbn Haldun gibi düşünürlerle, tıp geleneğimizi Ebul Kasım ez–Zehravî (930–1013) ile, antropoloji ve tarih çalışmalarını Bîrûnî (973–1048) ile birlikte oluşturamıyoruz? Bu türden sorunları […]
Okulsuz Toplum’dan Homo Academicus’a Akademi Üzerine
Genelde eğitim kurumları özelde ise üniversiteyle ilgili tartışmalar insanın olduğu yerde öncelikli ve canlı olarak devam eder. Çünkü ne adına ve niçin eğitildiğiniz neliğinizi ve kimliğinizi tayin eder. Bizim üniversite öğrencisi olduğumuz yıllarda (1980’ler) modern okulların mütedeyyin insanları nasıl dönüştürdüğü, bozduğu ve kendine yabancılaştırdığı konuşulur, modern okullara ihtiyatla yaklaşılır, geçici bir çıkış olarak da imam–hatip […]