Kalbin Amelleri: Tasavvufun Bir “Gönül İşi” Olması Ne Demektir?
Amellere ilişkin Kur’ân–ı Kerim’de ve hadis–i şeriflerde göze çarpan ayrımlar, genellikle amel–i sâlih/hasene ve amel–i sû’/seyyie (kötü amel) türlerinden bahsederken dinî ilimlerin gelişim sürecindeki temel tartışmalar, naslarda yer alan ifadelerin yeniden yorumlanmasının önünü açmış; bu sayede insan amellerine dâir geniş bir dağarcık teşekkül etmiştir. Bu bakımdan dinî düşünce geleneğinde amel türlerine dair çok sayıda tasnif […]
Özgür Eylemin Gerçek Yolu
Fiil, varoluşun en açık tezahürüdür. Bu nedenle varlık, gerçeklik ve tamlık hep fiille ilişkilendirilir. Bir fiile yöneldiğinizde, eksikliğini çektiğiniz bir durumu elde etme ve bu yolla tamamlanma yoluna girmiş; fiil öncesinde mevcut olmayan bir anlamı gerçekleştirmiş olursunuz. Gerçekleşme ve tamamlanma, fiille ortaya çıkar. Şayet fiil bir başlangıç ve sonu bulunmayacak şekilde sürekli ise orada artık […]
İslam’da Amel Kavrayışının Tahakkuku Olarak Bilimler Geleneği ve Sorunları
Dünya tarihinde etkili olmuş her büyük medeniyette hem önceki medeniyetlerde geliştirilip sistemli hale getirilmiş düşünce ve uygulama alanlarına katkılar görülür hem de önceki medeniyetlerde bulunmayan veya fark edilmiş olsa bile ilk kez o medeniyette sistemli hale gelen düşünce ve uygulamalar görülür. Bunlardan ilk gruba Harezmî’nin cebirdeki, Fârâbî ve İbn Sînâ’nın mantıktaki katkıları örnek verilebilir. Hatta […]
İnsandan Gayrı Bir Varlık Zimmet Ehli Olabilir mi?
Gramatik olarak hemen her şeye fiil yüklenebilir. Ama dilbilimsel açıdan bunun yapılabilmesi öznede anılanı fâil kılmaz. Burada fâil olmak ile kasıt fiil üzerinden varlığa gelenin asıl sebebi olabilmektir. Benim kolumu kaldırmam bir fiildir ve bu fiili kendim amaçladıysam bu eylem itibarıyla fâil olmamdan söz edebilirim. Bir sinir sıkışması sonucu kolumu istemsiz biçimde kaldırmışsam fâil olmamdan […]
Açık Oturum: Amel
Görgün: Bismillahirrahmanirrahim. Bugün Teklif dergimizin yeni sayısının açık oturumu için bir araya geldik. Mevzumuz; fiil, buna amel de diyebiliriz, eylem de diyebiliriz, davranış da diyebiliriz; farklı farklı isimlendirmeler yapabiliriz… Her birisinin nüansları olsa da her halükârda hepsini biz fiille ifade edebiliriz. Fiil kavramı, bizi özellikle ilgilendiriyor çünkü içinde yaşadığımız dünya bizim muntazam ve mürettep fiillerimizden […]
Varlığa Tutunma ve Öte Duyuşu Olarak Eylem
Hiç şüphesiz aralarında mefhûm ve mısdâk açısından nisbî bazı farklar olsa da fiil, amel, edim, aksiyon (action), —bizim bu yazıdaki tercihimizle— eylem, bir etkinliği, dolayısıyla bir hareketi imler; her hareket de bir hareket edeni; hatta ettireniì Çünkü ne yerde ve ne zamanda bir fiil varsa bir fâil; bir amel varsa bir âmil, bir edim varsa […]
Yeni Sayı | Kapitalizm (Sayı 17)
Geçmişe Yönelik Kısa Bir Değerlendirme ve Geleceğe Yönelik Öngörü Denemesi Burjuva’nın Sonuç Kısmı
Bu kitap, hiç kuşkusuz, bugüne kadar kapitalist zihniyetin doğasını ve gelişmesini açıklamaya çalışan pek çok kalıplaşmış düşünceyi yerle bir etmiştir. Bu arada sosyalist literatürde “burjuva” ile ilgili bölümleri dolduran klişelerden söz etmeyi gereksiz bulmaktayım. Bu çalışma, aynı zamanda Max Weber’in çok zekice varsayımlarına bile bir yaşam hakkı tanımamaktadır. Dayanıksızlığını göstermiş olduğum formüllerin yerine yenilerini üretmediğim […]
Din Olarak Kapitalizm
Kapitalizm, bir din olarak görülmelidir; yani kapitalizm esas itibarıyla, başından beri dinlerin/din adı verilenlerin cevap verdiği kaygıların, ıstırapların ve rahatsızlıkların aynısını tatmine hizmet etmektedir. Kapitalizmin bu dinî yapısının gösterilmesi, sadece Weber’in kastettiği anlamda dine bağımlı bir bina/sistem olması cihetinden değil, mahiyeti itibarıyla dinî bir fenomen olması ciheti, bugün de sınırları belli olmayan evrensel bir tartışmanın […]
Das Kapital Ne Anlatır?
Karl Marx’ın 1867 yılında yayımlanan Kapital: Politik Ekonominin Eleştirisi adlı eseri, düşünce tarihinde kaleme alınmış toplum teorileri arasında önemli metinlerden biridir. Önem sıfatıyla nitelenmesine yol açan özelliği, eserin iki bin yıllık felsefe tarihinde başka hiçbir esere nasip olmayacak şekilde salt kavram düzeyinde kalmak yerine, uygulanmakta olan bir yeryüzü sistemini çözümleyerek, ona alternatif bir başka yeryüzü […]