Heidegger’de Bilim, Teknik ve Teknoloji
Batı metafizik geleneğini Varlığın anlamının unutulmasının tarihi olarak gören Heidegger, söz konusu unutmanın, özü itibarıyla hümanistik mahiyetteki bir düşünme pratiğine bağlı olarak Varlık ile var olanlar arasındaki ontolojik bağlantı veya ayrımın unutulmasından kaynaklandığını düşünür. Heidegger’e göre, var olanların Varlığı olmakla birlikte, herhangi bir var olan olarak ele alınması mümkün olmayan Varlığın unutulması ile hümanistik doğaları […]
Yapay Zekâ, Felsefe ve İnsan
Yapay zekânın ortaya çıkışı ve hızla gelişimi, insanlık tarihinde yeni bir düşünsel kırılma noktası oluşturmuştur. Yapay zekâ fikrinin Leibniz’den başlayarak birçok önemli düşünürün katkısıyla bugünkü hâline ulaştığı söylenebilir. Kavram olarak bir asırdan daha az bir geçmişe sahip olan yapay zekâ, özellikle son yıllarda gündelik yaşamın ayrılmaz bir unsuru hâline gelmiş; yalnızca pratik alışkanlıklarımızı değil, insan […]
Teknik’ten (Siber) Teknoloji’ye İnsanın Durumu
Giriş İnsan, sadece beyin/akıl sahibi bir varlık değil; aynı zamanda el/eylem sahibi bir varlıktır. İnsan, teoriyi/nazarîliği ve pratikliği/tecrübeyi kendinde cemetmiş olan bir varlıktır da. İnsan, tekniği meydana getirip geliştirdikçe gelişmiş, kendisi geliştikçe teknik de gelişmiştir. Zihinsel/aklî ve bedensel/eylemsel olarak gelişen insan; sosyal, siyasal, kültürel ve iktisadî olarak da gelişerek kültürleri ve medeniyetleri inşâ etmiştir. İnsan, […]
Yaşama Kültürü ve Teknoloji İlişkisine Kısa Bakış
İhtiyacım olmayan ne kadar çok şey var1 —Sokrates Canlıların ortak özelliği olan yaşama çabası esnasında, insanın kendisine verili doğadan, canlılık durumunu sürdürebilmek için temin etmesi gereken iki ana ihtiyaca değinebiliriz: Beslenme ve güvenlik. Kimi kuramcıların farklı ve ayrıntılı şekilde tasnif ettiği hayatî ihtiyaçlar, bu iki başlık altında toplanabileceği gibi, bu alanlar aynı zamanda insan […]
Teknoloji için Sınır Bir Yerden Geçer mi?
Köken Konum Arayışında Teknoloji Beceri anlamına gelen techne kelimesinden uzun bir yolculuk sonunda türeyen teknoloji, kökünde yer alan beceri ve maharet anlamından ne derece ayrılmıştır? Beceri ve maharet, bireyi imleyen ya da yapan tek bir şahıs iken teknik kavramı, bu imayı daha yerinde kuşatmaktadır. Bu anlam eşleşmesi, yirminci yüzyılın başına kadar techne’nin yaygın karşılığı olarak […]
İmkân ve Değer Kıskacında Teknolojinin Geleceği
İnsanı diğer canlılardan farklı kılan yönlerinden biri, âlet kullanma niteliğidir. Diğer canlılar arasında da âlet kullananlar bulunmaktadır fakat insan, evrenin sırlarını, maddenin gizemini ve kendi maksatları için etrafındaki nesnelerin araç olabilme kapasitesini merak etme, anlama ve değerlendirme özelliğiyle ayrışmaktadır. Başka bir ifadeyle insan, duyularını ve hayalini aklıyla birlikte kullandığından sahip olduğu organ ve güçlerin imkân […]
Teknik Sorunu veya İnsanın Kendi Müktesebâtı ile İbtilâsı
Giriş Teknolojinin “İnsanın maddî çevresini denetlemek ve değiştirmek amacıyla geliştirdiği araç gereçlerle bunlara ilişkin bilgilerin tümü” (TDK, Türkçe Sözlük) olarak tanımlanması, onun mahiyetini ifade hususunda oldukça eksik kalmaktadır. Bu tanımı dikkate aldığınız taktirde tekniğin ve teknolojinin insan için herhangi bir menfi anlamının olması, söz konusu bile olmamaktadır. Genel olarak modern dünyada teknik ve teknoloji ile […]
İnsanın Teknik ile İmtihanı
Âlet kullanma becerisi, insanın ayırt edici özelliklerinden birini teşkil eder. Bu sayede insan, içinde bulunduğu fiziksel şartların beraberinde getirdiği sınırlılıkları aşma ve kendi içindeki anlamları dışa çıkartarak, dışta yeni varlık durumları meydana getirebilme imkânı kazanır. Bu yönüyle teknik veya sınâ‘a, insan için melekeler gibidir. İnsan bedenine ve ruhuna içkin somatik ve psikolojik melekelerden farkı, onu […]
Ama “Sınır” Nerede? Tabîî Bir Süreç Olarak Teknoloji
Teklif yazılarımızın birçoğunda insanın varlıkça(ontolojik) kâinatın/evrenin bir devamı olduğunu, bilgice(epistemolojik) ise, âleme dönüşen tarafıyla kâinatın insan idrâkinin bir uzantısı hâline dönüştüğünü vurgulamıştık. Daha önceki yazılarımızda gerekçelerini vererek çözümlemeye çalıştığımız bu hâl, insanın Yeryüzünde yaşamakla birlikte, hem ferd hem de toplum olarak, iç–içe geçmiş katmanlı küreler şeklinde, kendi Dünyasında hayat sürdüğünü gösterir. Yine katmanlı kürelerden teşekkül […]
Teknoloji Kullanımından Kaynaklanan Zulümlere Dur Diyebilmenin Hakiki Bir Zemini Var mı?
İnsan hayatta kalmaya ve hayatını kolaylaştırmaya çalışan bir varlık. Eldeki antropolojik verilere göre yerküre üzerindeki bulunuşunun ilk zamanlarından bu yana âletler, araçlar, (…) geliştirme kabiliyetine sahip olmuş. Yapabildiklerini daha etkili (İng. effective) yapabilmek, kendi yapabildiklerini dışsallaştırarak devredebilmek için türlü çeşit teknolojiler geliştirmiş. Bu itibarla teknoloji geliştirebilme, insanın çok temel bir vasfı. Öte yandan teknoloji […]