Sayı 21: Teknoloji
Ahmet Ayhan Çitil • Ahmet Dağ • Baha Zafer • Dursun Çiçek • Ebubekir Muhammed Deniz • Enver Gülşen • Esra Kartal Soysal • İbrahim Halil Üçer • İhsan Fazlıoğlu • Kasım Küçükalp • Melinda Gülsüm Esen • Merve Betül Üçer • Oktay Taftalı • Ömer Türker • Ramazan Kılıç • Tuba Nur Umut • […]
Yapay Zekâ Çakmaktaşıysa Prometheus’u Kurtarmalıyız — Ama Hangi Gerekçeyle?
“Gelecekle ilgili emin olabileceğimiz tek bir olgu var: Gelecek, kesinlikle inanılmaz olacak.” — Arthur C. Clarke Çakmaktaşının keşfedildiği gün neler oldu? Ateşin parlayan kıvılcımlarını izleyen insanlar, korku mu heyecan mı yoksa sevinç mi hissetti? Ateşi izlerken kalplerinde şaşkınlık mı vardı panik mi? Ateşin yayılmacı doğasına yabancı olanlar, çevrelerine zarar verme riski ile karşı karşıya […]
İlimler ve Sanatlar Hakkında Nutuk’tan
Ahlâk üzerinde düşünürken ilk çağların sadeliğini hasretle anmamak mümkün değildir. O devir, yalnız tabiatın eliyle süslenmiş güzel bir kıyıdır: Her an biraz daha uzaklaştığımız bu kıyıya dönüp dönüp yeisle bakarız. Her işlerini Tanrıların gözü önünde yapmaktan zevk alan insanlar, o zaman kulübelerinde, tanrılarla birlikte yaşarlardı. Kötülükler başlayınca insanlar, bu rahat kaçıran seyircilerden usandılar ve onları […]
Bir İnsan Modeli Üretilebilir mi?
Allah sana afiyet versin, bu konuları bilmen ve onların imkânsız olduğunu düşünmemen gerekir. Bakırcının sana bakırdan kurşun çıkarması, sonra da kurşunu yeniden bakıra dönüştürmesi mümkündür. Bu şekilde gerçekleşen şeylerde, türlerin çıkarılması sonra da geri döndürülmesi mümkündür. Bununla birlikte böyle bir şey bitkilerde ve hayvanlarda gerçekleştirilemez, onlar in‘ikâs etmez. Çünkü taştan başka bir taş, canlı ya […]
Teknolojik Çağın Krizi ve Kritiği
Her çağ kendisine damgasını vuran gelişmesiyle tanımlanır. Teknolojinin bütün biçimiyle kendisini gittikçe daha fazla hissettirdiği çağımız ise alışılagelen pratiklerin teknolojik âletlerin etkisiyle yeniden biçimlendiği bir çağ olmasından hareketle “teknoloji çağı” olarak tanımlanmayı hak ediyor. İnsanoğlu var olduğundan beri yaşamın teknik bir yönü söz konusuysa şayet, bugün içinde bulunduğumuz çağın niçin teknoloji çağı olarak andığımız önemli […]
Teknoloji Efsanesi Mumford’un Teknoloji ve Makine Üzerine Düşünceleri
“Geçmişi kenara atmakla insan geleceğe olan inancını kaybetmiştir…” “Din artık halkın afyonu değil afyon (kumar, haşhaş, esrar, LSD) hızla halkın dini hâline geliyor…” —Lewis Mumford Teknik–insan ilişkisi, tarihin her döneminde insanın gündeminde olmuştur. Muhtemelen Aydınlanma sürecine kadar insan için daha çok bir araç konumunda olan teknik unsurlar, bilimin insanın ufku, umudu, mihengi, hatta […]
Bir Teknoloji İrfanı İhtiyacı ve Sinema
“Ölçebildiğini ölç, ölçemediğini ölçülebilir hâle getir!” —Galileo Galilei “Eskiden insanların kulaklarına fısıldardık ve onlar da inanırdı bizlere. Şimdi bizlere inançları kalmadı. Dünyaya inanıyorlar. Dünyaya inançlarını sağlamlaştırmak için de her şeyin görüntülerini yapıyorlar.”1 “Topraktaki değerli şeyleri kazmak, felaketi davet etmektir. Arınma günü yaklaştığında tüm gökyüzü örümcek ağlarıyla dolu olacaktır. Günün birinde gökyüzünden bir kap kül atılabilir […]
Niçin Teknolojiler Sadece Nötr Araçlar Değildir? Dönüştürücü Karakterleri Üzerine Bir Değerlendirme
Teknolojilerin nüfuz ettiği alanın git gide genişlediğine şahit oluyor, pek çok yaşam pratiğimizi günümüzde teknolojiler aracılığıyla gerçekleştiriyoruz. Teknolojiler, bu aracılıklarda yeni bağlamlar tesis ediyor; bir yandan dünyayı dönüştürürken diğer yandan yaşamımız teknolojilerin de tesiriyle örülüyor. Sadece deneyimleri ve eylemleri biçimlendirmekle kalmayan teknolojiler, varoluşa anlam verme tarzını da değiştiriyor, tasavvurları dönüştüren derin tesirler oluşturabiliyor. Nitekim dijital […]
Duygu Çağında Teknoloji
Dijital teknolojilerin hızla değişen dünyası, pek çok yeni tartışma alanını beraberinde getirirken duygular da bilhassa deneyimlenme alanlarında gerçekleşen dönüşümle sahada yer alıyor. Bilhassa sosyal medya platformların yükselişi ile duyguların deneyimlendiği mekânlar ve etkileşim biçimleri değişirken, gerçeğin yerini sanal, yüz yüze iletişimin yerini dijital iletişim, yakınlığın yerini yabancı almaya başlıyor. Yapay zekâ ve duygusal hesaplama programlarının […]
Genetik Teknolojiler Bilim, Etik ve Güç Üzerine
Günümüz dünyasında biyolojinin ve dahi biyoteknolojinin altın çağını yaşadığı gerçeği şüphe götürmez. Son yıllarda biyoteknolojik çıktıların içinde gen teknolojilerinin en çarpıcı atılımı olarak değerlendirilen “genetik düzenleme” (genetic editing) teknolojisi, devrim niteliğinde gelişmelerin kapısını aralıyor. Bu teknoloji içinden bakterilerin virüslere karşı geliştirdiği doğal savunma mekanizmasından esinlenerek ortaya çıkan CRISPR, 1980’lerde yeşeren gözlemlerin 2000’li yıllarda sistemleşme temayülüyle […]