Amelin Tahakkuk Yollarından Biri Olarak Terk

Nail Okuyucu

Nail Okuyucu



İnsanların yapıp ettikleri neticesinde mahkeme huzurunda yargılandıklarına dâir haberler esnasında kulağımıza şu gibi ifadeler çarpar: “A şahsı, falan işi yapmadığı için suçlu bulundu”, “B şahsı falanca konudaki kusur ve ihmalinden ötürü hapis cezasına çarptırıldı.” Bu gibi cümleler, insanların hukuk karşısında sadece yaptıklarından değil, yapmadıklarından ötürü de sorumlu tutulduklarını gösterir. Bir sınavı geçmek, bir mevkie gelmek yahut bir ödülü kazanmak için bir şeyler yapmak gerektiği malumdur ve bu gibi durumlarda adayın fiilden geri durmasının mahrumiyete yol açacağı ortadadır. Ne var ki insanların bir şeyleri yapmadığı için sorumlu tutulması ve hatta cezâî müeyyidelere tâbi tutulması ilk bakışta ilginç gelebilir. Bu ilginçliği evvela dil üzerinden kaldırmak için olsa gerek, yapma ve etme gibi durumlara “müspet fiil”, yapmama etmeme gibi aksi durumlara ise “menfi fiil” denmektedir. Bu yazıda, mükellef bir varlık olarak insanın terki yani menfi mânâda fiillerinin İslâm hukuk düşüncesi üzerinden kısa bir tahlilini yapmaya çalışacağım.

Fıkıh kaynaklarında ifadesini bulan bir tasnife göre amelin türleri şunlardır: Müspet eylem yani fiil, sözlü ifade, bir şey yapmak üzere alınan kesin karar ve terk. Terkin bir amel olarak kabulü, “güç yetirilen bir fiilin yapılmaması” şeklindeki tanımına da yansır. 




Makalenin devamını okumak için Abone Olun