Yasayı İnsânî Kılan Şey Nedir?
Bu yazıda “Yasayı insânî kılan şey nedir?” sorusuna cevap arayacağım. Bu amaçla önce klasik İslam düşüncesinde yasa kavrayışına dâir kısa bir özet sunacağım. Ardından insan iradesiyle meydana gelen varlık alanında yasadan söz etmenin imkân ve şartlarına dâir bir değerlendirme yapacağım. Sünnet, şeriat, nomos ve töre gibi anlam ve îmâ farklılıklarını içeren kelimelerle ifade edilen yasa […]
Mantık Yasaları Metafizikten Bağımsız mıdır?
Bilindiği gibi mantığı, aramızdaki anlaşmazlıkları çözmek, birbirimizi ikna etmek, belli söylenilenlerden belli sonuçların çıktığını göstermek üzere bu itibarla da bir araç (organon) olarak geliştiriyoruz. Bu anlaşmazlıklar arasında metafizikle yani varlıkla ilgili sorular, “Ne var ne yok?” sorusu gibi tartışma konuları da bulunuyor. Elimizde saf bir araç olsun ve bu araç her türlü tartışmayı karara bağlamakta […]
Bir “Epistemik Şiddet” Olarak Yasa
Bir masa düşünelim; üzerinde bir satranç tahtası ile taşları bulunsun. İki kişi de oyun oynamak için yerlerini alsın. Bir komutla oynamaya başladıklarını varsaydığımız masadaki iki ustanın hamleleri takip edildiğinde taşları belirli bir kurallılık içinde hareket ettirdikleri görülür. Bu kurallar, iki ustanın birlikte oynadıkları satranç oyunun tekil yasaları olarak adlandırılabilir. Şimdi temsilimizi biraz genişletelim ve beş […]
Yasa mı? Kimin İçin? Neyi Berkitir Yasa?
İsmet Özel’in Bir Yusuf Masalı’ındaki Sebeb–i telif şiirinde yer alan ve yazının başlığına taşıdığımız mısrasını şunlar takip eder: İster gözünü oğuştur, istersen tetiği çek İdam mangasındasın içinde yasa varsa Girmem, girmedim mangalara Yer etmedi adalet duygusu İçimde benim Çünkü ben Ömrümce adle boyun eğdim. Şiirin yüksek perdeden, tiz bir şekilde vurguladığı bir şey […]
İnsânî Varlığın ve Mânâsının Muktezası ve Mûcebi Olarak Yasa
1. Allah, âlemi yaratıp, yönetirken hiçbir şeye mecbur değil; hiçbir şey onu bir şey yaratmaya zorlayamaz. Dolayısıyla ilâhî irade, ancak ilâhî hikmet ile mukayyettir. Çünkü sadece ilâhî irade kendisini takyid edebilir. İlâhî irade ve kudretin müteallakı olarak evren/tabiat, cansız cisimler, bitkiler ve canlılar yanında bizim algılarımızın ötesinde irtibat kurmada âciz olduğumuz nice âlemler ve mevcudât […]
Açık Oturum: Yasa
Çitil: Bismillahirrahmanirrahim. Kıymetli hocalarım, değerli yayın kurulu üyeleri, bu sefer yasa temalı açık oturumumuzda bir araya gelmiş bulunuyoruz. Tabii tek bir oturumda kuşatılamayacak, ele alınamayacak kadar kapsamlı bir konudan bahsediyoruz. Yasa dediğimizde sadece hukukî anlamda yasalardan da bahsetmiyoruz ki onlardan da konuşacağız. Biz tabiat yasası dediğimizde de yasa kelimesini kullanıyoruz, mantık yasası dediğimizde de yasa […]
Eylem/Fiil Sorunu
1. Fiil, etrafında olup bitene irâdî olarak/bilerek ve farkında olarak müdahale etmek veya etmemektir. Olup bitene müdahale edebilmek için hem buna muktedir olmak hem de nasıl müdahale edeceğini bilmek yanında, bunun olmasını, olmamasına göre tercihe şayan görerek istemek gerekir. Fiilin muktezası; irade, bilgi ve kudrettir. Daha farklı bir ifadeyle irade, bilgi ve kudret kendi başlarına […]
Yeni Sayı | Amel (Sayı 18)
“Bilginin Ameli Gerektirmesi Şarttır”
Sonra, Peygamber olan bu şahıs, benzerinin varlığı her vakitte yinelenenlerden değildir. Çünkü onun gibisinin yetkinliğini kabul eden madde, mizaçların pek azında bulunur. Dolayısıyla Hz. Peygamberin beşerî maslahat işlerinde ortaya koyduğu ve yasa yaptığı şeyleri, güçlü bir yönetişle düzenlemiş olması bir zorunluluktur. Kuşkusuz bu konudaki kaide, insanların Yaratan’ı ve âhireti bilmedeki devamlılıkları ve peygamberi takip eden […]
İbadetler ve Bunların Dünya ve Âhiretteki Yararları
Sonra, Peygamber olan bu şahıs, benzerinin varlığı her vakitte yinelenenlerden değildir. Çünkü onun gibisinin yetkinliğini kabul eden madde, mizaçların pek azında bulunur. Dolayısıyla Hz. Peygamberin beşerî maslahat işlerinde ortaya koyduğu ve yasa yaptığı şeyleri, güçlü bir yönetişle düzenlemiş olması bir zorunluluktur. Kuşkusuz bu konudaki kaide, insanların Yaratan’ı ve âhireti bilmedeki devamlılıkları ve peygamberi takip eden […]