Dünya Tarihi Ne İşe Yarar?

Zahid Atçıl

Zahid Atçıl



Dünya tarihini kim yazar, neden yazar veya dünya tarihi yazmak ne işe yarar? Dünya tarihi okuyan bir kişi ne tür bilgilere ulaşır?.. Bu soruları çoğaltabiliriz. Ancak en önemli soru, bir dünya tarihi metninin herhangi bir tarih metninden ne tür farklılıkları olduğuyla ilgilidir. Yani bir okur dünya tarihinden nasıl faydalanabilir veya o metin kişinin ne işine yarar?

Öncelikle dünya tarih yazımının çok özel bir uğraş alanı olduğunu belirtmeliyiz. Bu uğraşta, bir tarihçi, hem tarihçi hem uzmanı olduğu hem de uzmanı olmadığı geçmiş hakkında anlatı sunmaya çalışmaktadır. Dünya tarihi metinlerinin okuyucuya insanlık tarihi hakkında genel bir fikir vermesi gerekmektedir. Dolayısıyla bu kitapların yazarının uzmanı olduğu alanların dışında birçok alanı da genel hatlarıyla kapsaması beklenmektedir. Bu nedenle dünya tarihçiliği, diğer bir dönemde veya konuda uzmanlaşarak yazılan herhangi bir tarih yazımından daha zordur ve her zaman daha fazla eleştiri almaya müsaittir. Bu yazının geri kalanında tartışılacak hususları okurken dünya tarihçiliğinin bu hususiyetini akılda tutmakta fayda vardır. 

O hâlde ilk olarak “Dünya tarihçiliği ne anlatır?” sorusuyla başlayalım. Bu konuda dünya tarihinin iki anlamından bahsetmek mümkündür. Dünya tarihi, ilk insandan bugüne kadar insanoğlunun geçmişini anlatan tarih yazımı anlamına gelmektedir. Ayrıca yükselmekte olan yeni bir bakış açısına göre de dünya tarihi evrenin veya yerkürenin tarihi olarak da tanımlanmaktadır. Başka bir deyişle, dünya tarihinin birinci anlamı “insan”ı merkeze alıp onun yaşadığı serüveni hikâye ederken; ikinci anlamı ise yeryüzünde var olan canlı–cansız tüm varlıkları (dağları, denizleri, nehirleri, bitkileri, hayvanları ve elbette insanları) konu edinir. Bu durumda dünya tarihini ikinci anlamıyla ele alacak olursak başlangıç olarak ilk insanı değil evrenin ve yeryüzünün varoluşunu esas alarak hikâyeye başlayacağız ve odağımız da insan yerine yeryüzündeki varlıklar olacaktır. Ancak yaygın kullanımına göre dünya tarihi denilince akla birinci anlam gelmektedir ve ilk insandan bugüne kadar insanoğlunun serüveninin anlatan metinlere dünya tarihi denilmektedir. 




Makalenin devamını okumak için Abone Olun