Metafiziğin Gölgesinde Siyaset Felsefesi Yapmak es-Siyasetü’l-Medeniyye
İslam dünyasında amelî hikmet ve onun bir parçası olan siyaseti (tedbirü’l-Mudun) felsefi bir yaklaşımla ele alan ilk filozof Fârâbî’dir (v. 950). O, bunun için adı ilmü’l-Medenî olan yeni bir ilim kurmuştur. Siyaset felsefesi Fârâbî açısından bu yeni ilmin en önemli kısmıdır. Çünkü Fârâbî amelî hikmetin diğer kısımları olan tedbirü’l-Ferd yani ahlâk ve tedbirü’l-Menzil yani iktisat […]
Açık Oturum: Üniversite
İhsan Fazlıoğlu: Tahsin hocam seninle başlayalım uygun görürsen. Bu konuyu öne almamızı sen talep ettin çünkü… Tahsin Görgün: Bismillahirrahmanirrahim. Genellikle biz sorunları tartışırken daha genel bir perspektifte müzakere ediyorduk ama bu sefer sanki Türkiye’deki durumu dikkate alıp üniversitenin durumunu müzakere ederek Türkiye üzerinden genel anlamda üniversiteyi konuşmamız daha isabetli olacak gibi. Öncelikle bir hususu işaret […]
Üniversite Nedir?
Üniversite bir bakımdan … ilmin kapısıdır, … hakikatin iktidarını kurmayı ve korumayı hedefleyen kalenin adıdır, … pek çok genç için, kendi şahsiyetlerini oluşturdukları çok önemli bir kişisel gelişim dönemindeki ev sahibidir, … geleceğin tasavvur edildiği, yeniliklerin tasarlandığı araştırma birimidir, … toplumların tarihten gelen imkânlarının belirginleştirildiği, dertlerine çare arandığı en üst düzey düşünme faaliyetinin mahallidir, … […]
İçinde Nebî’nin Var Olduğu Gerçeklik Nasıl Tasavvur Edilebilir?
Felsefe tarihinin belki de en önemli yarılması Platon ile Aristoteles’in gerçeklik anlayışlarında karşımıza çıkar. Varlık hissî olandan bağımsız idealarla mı yoksa ancak hissî olana gömülü küllîlerle mi özdeş kılınmalıdır? Asıl birey idea mıdır, hissî alanda var olan ya da en nihayetinde hissî alandaki hareketin devamının garantörü olan cevher midir? Platon Sofist diyaloğunda varlık üzerine yürütülen […]
Şâtibî’de Teklif
İnsanın dünyadaki varlığı, emaneti yüklenmesiyle, yani Allah’ı tanımayı ve O’nun hükümlerine uymayı kabul etmesiyle anlam kazanır. Bir başka ifadeyle insan, kendisine yönelik ilâhî hitabın getirdiği sorumluluğu üstlenmesi sayesinde insanlığını kazanır ve inkişaf ettirir. Âlimler, insanı, aklına ve irâdî seçimlerine dayalı olarak yükümlü kılma anlamına gelen teklif kapsamında yer alan hükümleri yorumlarken, onların gerekçelerinin ve gâyelerinin […]
Kant, Kritik der Praktischen Vernunft
Alman felsefeci Immanuel Kant’ın 1788 yılında yayımladığı Kritik der Praktischen Vernunft (İkinci Kritik) kritik projesi kapsamında yazdığı üç temel eserden ikincisidir. Bu proje kapsamında Kant, Birinci Kritik olarak da anılan Kritik der reinen Vernunft adlı başyapıtını 1781 yılında ve Üçüncü Kritik olarak da anılan Kritik der Urteilskraft adlı eserini 1788 yılında yayımlamıştır. 1787 yılında Birinci Kritik’in ikinci baskısına yazdığı önsözde —o […]
Kara ile Ada Çatalı: Kalabalık Erdem mi; Issız Hakikat mi?
İbn Bâcce’nin (ö. 1139) Tedbîr el–mutevahhid, İbn Tufeyl’in (ö. 1185) Hayy b. Yakzân, ve İbn Rüşd’ün (1198) Fasl el–mekâl fîmâ beyn el–şerîa ve el–hikme min el–ittisâl ve diğer eserlerindeki fikirler hem felsefe–bilim tarihinde hem de modern/çağdaş çalışmalarda çok çeşitli açılardan değerlendirilmiştir. Felsefe–bilim tarihinde bu üç düşünürün ana fikirlerine karşı en ciddi cevabı ise İbn Nefîs (ö. 1288) er–Risâlet el–kâmiliyye fî […]
Bakara Sûresinin 143. Âyeti
و كذالك جعلناكم أمة وسطا لتكونوا شهداء على الناس و يكون الرسول عليكم شهيدا Bakara Suresi (2): 143 Meâl-i şerîfi: “Ve ey ümmet-i Muhammed! İşte böyle bir sırat-ı müstakime hidayet etmek suretiyle biz sizi vasat, merkez ve her tarafı denk, mu’tedil, hayırlı bir ümmet yaptık ki siz diğer nâs üzerine kavlen veya fi’len veya halen […]
Saf Aklın Dâhilinde Din
Ahlâkî bakımdan iyi bir yaratılışa sahip olan her insanın, iyilik ilkesinin rehberliğinde kötülük ilkesinin saldırılarına karşı hayat boyu devam etmesi gereken savaşı, ne kadar çabalarsa çabalasın, kötülüğün hâkimiyetinden kurtulmaktan daha büyük bir yarar sağlayamaz. Kazanabileceği en büyük ödül özgür olmak, “günah yasasının bağlayıcılığından kurtulup, doğruluk adına yaşamaktır.” Bununla birlikte, kötülük ilkesinin saldırılarına maruz kalmaya devam […]
Eğitim Üzerine
104. Din bahsinde çocukların eğitimine gelince ortaya çıkan ilk mesele çocuklara dinî düşüncelerin erken yaşlardan itibaren verilmesinin faydalı olup olmadığıdır. Eğitimle ilgili eserlerde bu bahiste pek çok şey yazılıp söylenmiştir. Dinî düşünceler her zaman bir ilahiyatı tazammun eder ve kendileri hakkında ve dahası dünya hakkında henüz bir şey bilmezken genç dimağlara ilahiyat nasıl öğretilebilir? Henüz […]