Gerçeklik ve İzafiyet Teorisi
Newton’un kütle çekim yasasını ortaya koyduğu 1687 yılından başlayan mekanik araştırmalarının, daha genel ifadesi ile Klasik Mekaniğin doruk noktası olması ve Kuantum Mekaniği ile aynı teorik zeminde bir araya gelmemesi açısından modern fiziğin dik yamaçlarından birini teşkil eden Genel İzafiyet Teorisi ne hakkındadır? Düşünce tarihinin ilk dönemlerinden beri tartışılan ve araştırılan uzay ve zaman hakkında […]
“Gerçeği, Tamamıyla Gerçeği, Sadece Gerçeği…”
Edebiyat tarihinde genelde alafranga züppeyle özdeşleşmiş Felâtun tipiyle hatırlanan Ahmet Mithat son zamanlarda özellikle Müşahedât ve Karı Koca Masalı’yla başka bir gözle değerlendirilir. Bunlardan ilkinde yazılan romanı kahramanlarıyla tartışan, buna göre romanı düzenleyen ve yaşayan bir Ahmet Mithat’ı da roman kahramanı olarak buluruz. Bu haliyle Müşahedât yazarını arayan roman olarak vaktinden evvel gelmiş postmodernist anlatı […]
Kritik der reinen Vernunft
Alman felsefeci Immanuel Kant’ın 1781 yılında yayımladığı ve 1787 yılında bazı değişikliklerle ikinci basımı yapılan başyapıtı Kritik der reinen Vernunft (Birinci Kritik) kritik projesi kapsamında yazdığı üç temel eserden ilkidir. Bu proje kapsamında Kant, Kritik der Praktischen Vernunft (İkinci Kritik) adlı eserini 1788 yılında ve Üçüncü Kritik olarak da anılan Kritik der Urteilskraft adlı eserini […]
İçinde Nebî’nin Var Olduğu Gerçeklik Nasıl Tasavvur Edilebilir?
Felsefe tarihinin belki de en önemli yarılması Platon ile Aristoteles’in gerçeklik anlayışlarında karşımıza çıkar. Varlık hissî olandan bağımsız idealarla mı yoksa ancak hissî olana gömülü küllîlerle mi özdeş kılınmalıdır? Asıl birey idea mıdır, hissî alanda var olan ya da en nihayetinde hissî alandaki hareketin devamının garantörü olan cevher midir? Platon Sofist diyaloğunda varlık üzerine yürütülen […]
Özgürlüğün Biyolojik İmkân Koşulu: Plastisite
Modern Batı felsefesinin genel karakterlerinden birisinin “biyoloji korkusu” olduğu söylenebilir. Descartes ile başlayan Kartezyen rasyonalist gelenek ya bedeni zihnin karşıtı yaparak ya da bu karşıtlığı kabul etmediği yerde özgürlüğü ortadan kaldırarak, özgürlük ile beden arasındaki ilişkiyi kesmişti. Ya Descartes gibi biyolojik bedeni saat gibi işleyen bir makine olarak anlama ya da Spinoza gibi bedene sahip […]
Müslüman Filozofların İnayet Teorisi
Giriş En eski düşünce geleneklerinin oluşmasından itibaren düşünürlerin ve filozofların çoğunluğu âlemin her bir parçasının bir diğerine muhtaç olduğunu, sürekli bir değişim ve hareket halinde bulunduğunu gözlemlediğinden, onun kendi kendisine var olamayacağını düşünmüştür. Çünkü muhtaç olma, değişim ve hareket gibi niteliklere sahip olan hiçbir varlığın kendi kendine yeterli olduğu düşünülemez. Nitekim bunların hepsi sonsuza uzanan […]
“Sadece Özgür”: Hissettiğin Gibi Yaşamanın Özgürlüğü
2011 yılının başında Arap ayaklanmaları Libya’ya sıçradığında dünyanın pek çok yerinde Libya halkına destek için yapılan protestolardan biri İstanbul’da gerçekleşti. Özgür-Der, Mazlum Der, İhh, Genç Siviller, Hak-Par ve dsİp ortak eylem kararıyla Taksim Meydanı’ndan Libya Konsolosluğu’na yürüdü. Pek çok konuda ayrı noktalarda bulunan grupların bir araya gelmesi itibariyle ilginç bir karakter taşıyan eylem, birlikte hareket […]
Freud’un Huzursuzluğunu Wittgenstein Giderebildi mi?: İnsanın Fâilliği Bağlamında Bir Değerlendirme
“İ nsan nedir?” sorusu, insanın irtibat halinde olduğu tüm varlık alanlarına ilişkin sorgulamaların nihayetinde kendisine döndüğü bir niteliğe sahiptir. Toplumun, ahlâkın, canlılığın, hayatın, Tanrı’nın, ölümün vb. ne’liğine ve anlamına ilişkin sorular, nihai kertede insanın ne olduğu sorusuna verilen cevabın/cevapların anlam kümesi içinde konumlanır. Dolayısıyla, insanlığın tarihsel tecrübesi içinde ortaya çıkan soru(n)ların, bu soru(n)ların muhatapları tarafından […]
Mimarlık, Zaman ve Özgürlük
“Güneş sistemimiz Vega yıldızına doğru saniyede 20 km hızla yaklaşırken insan nasıl hür olabilir?” Bu cümle bir yakınımın lisenin son sınıfında felsefe dersinde verilen bir ödev için (İnsan hür müdür?) yazmış olduğu cevabın özünü teşkil ediyor. Bu kişi, astronomi dersinde öğrendiği bu bilgi ile dersin hocasının azîz gördüğü mefhumlardan biri olan hürriyet hakkındaki düşüncelerini kâğıda […]
Câhız ve Özgürlüğün Doğal Hali
Doğa ve özgürlük ilk etapta birbirlerini dışlayan ya da iyimser bir ifadeyle bir arada kullanılmaları belirli bir dikkat gerektiren durumlar olarak görünebilir. Çünkü bir tarafta sahip olduğu işleyişten zerre kadar taviz vermeyen, ilke ve kurallarını tavizsiz bir şekilde dayatan ve tüm evrendeki bileşenlerin kendinden kaynaklı olarak hareket etmesini sağlayan bir işleyiş olarak doğa; diğer tarafta […]